Skip to content

Fors of fatsoenlijk

Vergeet ‘belangrijk’, vergeet ‘groot’, vergeet ‘ingrijpend’ en vergeet ook ‘omvangrijk’. ‘Fors’ is het woord voor jou. Forse bezuinigingen, forse straffen, forse winst, forse verbetering. In noodgevallen mag ‘flink’ ook nog wel, als het anders écht raar wordt (‘Bedenk toch wat een kick forse tijdwinst kan opleveren!’), mits je daarna maar weer verdergaat met fors.

Subtiliteit zet geen zoden aan de dijk. Alleen de banken pretenderen subtiel te zijn, om te laten zien dat ze geleerd hebben van de oude, forsere werkwijze, die heeft geleid tot een wereldwijde economische neergang. Maar de overheid moet nu juist forse maatregelen gaan nemen.

Het is een kort woord dat doet denken aan force en forza. Het refereert niet aan de gevolgen van wat het beschrijft, in tegenstelling tot het meer eloquente en empatische ‘ingrijpend’. Bij ‘fors’ gaat het enkel om de kracht en de reikwijdte van de daad, niet om de effectiviteit op langere termijn.
‘Wat een joekel in mijn broek. Thuis zal ik er eens een forse ruk aan geven.’
‘Ik heb me toch een forse korst uit mijn neus gehaald.’

Wanneer het gebruikt wordt om overheidsplannen te beschrijven, lijkt het woord ‘fors’ te impliceren dat er grof geschut in aantocht is. Doctor Fors, moet je weten, is gewoon Meneer Grof in zijn zondagse pak. We laten op beschaafde wijze merken dat we niet bang zijn om de grenzen van het fatsoen te overschrijden bij de bestrijding van datgene ‘waar we ons al jaren mateloos aan irriteren’.

Ja, die immer verleidelijke grenzen van het fatsoen, ze zijn eigenlijk het enige wat hier ooit ter discussie staat. Gaat het over de vrijheid van meningsuiting, dan gaat het over de botsing tussen vrijheid en fatsoen. Gaat het over bezuinigingen, dan gaat het over de botsing tussen geld en fatsoen. Gaat het over camera’s op straat, een generaal pardon, steun aan een oorlog, dan kun je ook wachten tot er iemand over fatsoen begint.
‘Een fatsoenlijk mens heeft niets te verbergen.’
‘We moeten fatsoenlijk met onze asielzoekers omgaan.’
‘Nederland dient zich te houden aan internationale fatsoensregels.’
Kennelijk is fatsoen het enige wat ons van gruweldaden weerhoudt.

Maar zoals gezegd is het nu tijd om de grenzen van het fatsoen fors te verleggen. Nederland gooit de schroom van zich af en komt met forse maatregelen tegen criminelen, werklozen, kunstenaars, niet-westerse immigranten, studenten, bejaarden en zieken. Het kan niet anders, als we ooit nog terug willen naar het fatsoenlijke Nederland van weleer, dat we in een fors tempo kwijtraken.